بصیرت اخلاقی

بصیرت اخلاقی دومین بصیرت است. بیشتر گیرها هم همین‌جاست.«ابصرا الناس من ابصر علی عیوبه و عقل عن ذنوبه؛ بصیرترین مردم کسی است که عیب‌های خودش را بشناسد». الان چقدر آروم اینجا نشسته است؟

در این جمعیت چه کسی چه عیبی اخلاقی دارد نمی‌دانیم. چه کسی حسود است؟ نمی‌دانیم، چه کسی نگاه به نامحرم می‌‌کند؟ نمی‌دانیم .چه کسی بدبینی دارد؟ نمی‌دانیم. چه کسی دروغ می‌‌گوید؟ چه کسی کینه‌ای است؟ چه کسی اسیر شهوات است؟ نمی‌دانیم عیوب خیلی زیاد هستند. چه کسی عصبانی است چه کسی حریص است. چه کسی دنیادوست است؟ چه کسی در رفاقت اهل کلک زدن است؟ چه کسی خدعه گراست؟ هرکسی الان یک کاغذبگذارد. من اوائل انقلاب یادم است وقتی می‌خواستیم به جبهه، برویم کاغذی از سپاه آوردند. گناهانی که انجام دادید را بنویسید. من یادم است. من همان موقع به بچگی خودم که آن موقع 18سالم بود نوشته خدا ستارالعیوب است. همان را الان اگر سپاه پیدا کند هست. امام برای این اقدام سپاه صدایش درآمد گفت این چه کارهایی است که می‌‌کنید این که گزینش نیست. الان خیلی اصلاح شد. آن موقع گفتند گناهانی که تا الان انجام دادید. خداوند که ستارالعیوب است شما چکار دارید چه گناهانی انجام داده‌اند. چه گناهان مخفی چه گناهان آشکاری، بله حالا شما یک وقتی می‌پرسید نماز جمعه تشریف می‌برید یا نه. خب البته این را هم نباید پرسید یک وقت می‌بیند دوست دارد و می‌رود و یا نمی‌رود، نماز جمعه که واجب نیست یکی دوست دارد می‌رود یکی دوست ندارد و نمی‌رود بالاخره نماز جمعه عمل ثواب دارد یک عمل واجب است این باید توجه شود که بی‌نماز باشد ممکن است بالاخره او به درد این اداره نمی‌خورد آدم حقه باز و یا اهل ربایی باشد. حالا الان یک تکه کاغذ خدا رحمت کند شهید جابری(رض) این شهدای خودمان هم باید گاهی درس‌هایی از آنان یاد گرفت می‌‌گویند ایشان یک کاغذ درست کرده بود خصوصی داده بود به دست نیروهای زیر مجموعه‌اش بالایش نوشته بود «حاسبوا قبل عن تحاسبوا؛ خودتان را محاسبه کنید قبل از آنکه در روز قیامت خداوند محاسبه‌تان بکند». مثل این کسانی هست که می‌خواهند قسط بدهند، خودشان پول را می‌شمارند دفترچه را نیز نگاه می‌‌کنند. آری سه تا 50تومان می‌شود 150می‌‌گذارد لای دفترچه هم مامور بانک را معطل نمی‌‌کند و هم خودش را، اما یک آدمی که نمی‌داند و همه‌اش دست در این جیب و آن جیبش می‌‌کند و می‌خواهد پول جور کند آخرهم پول کم می‌آورد و باید از بانک بیرون بیاید. خودتان را محاسبه کنید اینها را می‌داد به سربازهایش به نیروهایش می‌‌گفت: اینها خصوصی است به کسی نشان ندهید. 30مورد نوشته بود جلویش را نیز یک پرانتز یا یک مربع گذاشت مثلا نوشته بود غیبت، تهمت، دروغ، نماز قضاشدن مثلا نماز صبح. به آن‌ها می‌‌گفت اینها را هفته به هفته جلوی رویتان قرار بدهید. و می‌بینید که مثلا این هفته دو تا غیبت کرده‌ای، علامت بزن. دو روز نماز صبحم قضا شد علامت بزنید. نگاه به نامحرم کرده‌ای، علامت بزن، آخر هفته جلویتان بگذارید. بله 16-17تا گناه در یک هفته هفت روز اگر 55هفته در این هفت تا ضرب شود هفته‌اش بشود بیست تا. ببینید تا آخر عمر چقدر می‌شود می‌‌گفت: آخر هفته توبه کنید اینها را کنار بگذارید هفته دیگر کمتر کنید این خوب است. دومین بصیرت، بصیرت اخلاقی است یعنی انسان عیب‌های خودش را بشناسد بداند مشکلش چیست؟ وقتی خدمت پیغمبر گرامی اسلام می‌رسیدند بعضی‌ها تا گفتند آقا من را موعظه کنید. می‌شناخت مریضی را می‌دانست چه دردی دارد که به او قطره نمی‌دهند در گوش بریزد آن کسی که پادرد دارد که قطره نمی‌دهند در چشمش بریزد. ببینید چه دردی دارد. تا وارد شد بر پیغمبر(ص) نگاهی می‌‌کرد و می‌فرمود «و حفظ لسانک؛ تو برو زبانت را کنترل کن». می‌‌گفت آقا یک چیز دیگر بفرما. پیغمبر می‌‌گفتند همین کافی است. دکتر خوب کسی نیست که پانزده تا دارو بنویسد که گیرهم نیاید یک نسخه و یک دارو. باز دیگری آمد یا رسول‌الله مرا موعظه‌ای بکنید. فرمود:«لاتعضب؛ عصبانی نشو» خودت را کنترل کن. آن دیگری خدمت پیغمبر آمد؛ آدم بی فکری بود هرکاری می‌‌کرد بی حساب و بی گدار به آب می‌زد حضرت فرمود: سه بار اگر بگویم گوش می‌دهی. دارویش را مصرف می‌‌کنی؟ یا اصلا داروخانه نمی‌روی بگیری؟ و می‌روی نسخه‌اش را پاره می‌‌کنی؟ گفت: نه آقا گوش می‌دهم. سه بار اعتراف گرفت. فرمود:«إذا هممت بالامر فدبّر بالعاقبة؛ از این به بعد بیگدار به آب نزن می‌خواهی کاری انجام بدهی عاقبتش را بسنج». امروز پیغمبر(ص) که نیست که ما برویم مقابلش بگوئیم یا رسول‌الله بنده‌ اشکالم چیست بفرمائید رفع کنید خب چکار کنیم؟ قرآن می‌‌گوید یک راه حل دارد. «بلل النسان علی نفسه بصیره؛ خودتان که خودتان را می‌شناسید بصیرت اخلاقی است». یعنی خودم سعی کنم بر نفسم بر شهوتم با آن کنار بیایم. خیلی‌ها از من می‌پرسند ما جوان‌ها در نماز صبح سست هستیم. خب کار دست خودتان است از من چه می‌خواهید معجون می‌خواهید بدهم بخورید نماز صبح برخیزید. نه. همه‌اش می‌‌گوید چه کنیم. ساعتی کوک کن. نذری کن. زودتر بخواب. اراده‌ات را تقویت کن. چه کنیم فلان گناه شهوانی را ترک کنیم. خودتان، خودتان. این بصیرت اخلاقی می‌شود.

بصیرت اجتماعی

بصیرت سوم، بصیرت اجتماعی است. بعضی‌ها در مسائل اجتماعی دچار اشکال هستند. عثمان‌بن مظعون صحابه جلیل‌القدر صحابه‌ای که اینقدر متدین است وقتی که پیغمبر(ص) رقیه دختر خودش را در بقیع به خاک سپرد دعا کرد خدایا این دختر من را به صحابه جلیل‌القدر عثمان بن مظعون ملحق کن با او محشورش کن. ولی دچار اشکال و اشتباه اجتماعی شده و آن اشتباه ‌این است که فکر می‌‌کند آدم باید از مردم‌دوری کند تا دین داشته باشد. لذا زن و بچه را رها کرده بود و رفته بود یک گوشه عبادت بکند این هنر نیست اسلام می‌‌گوید در جامعه و بین مردم باشی پیغمبر گرامی‌ اسلام او را خواست و به او گفت این کار تو اشتباه است. من که پیغمبر شما هستم زن دارم، غذا خوب می‌خورم هر روز روزه نیستم گاهی روزه هستم گاهی نیستم این‌طور نبود که شما فکر کنید بله حدیث دیده‌ام که پیغمبر اسلام سه روز پشت سر هم یک غذای سیر نمی‌خورد. یعنی این‌طور نبود که هر روز غذایش کامل باشد. نه گاهی کامل، گاهی ناقص، گاهی روزه، گاهی شب می‌خوابید گاهی عبادت می‌‌کرد. دهه آخر ماه رمضان رختخواب را جمع می‌‌کرد مسجد می‌رفت. اعتدال باید باشد. پدر جوانی آمد پیش من گفت: بچه من با سه چهار تا از این جوان‌ها جمع شده‌اند. یک قبر در قبرستان پیدا کرده‌اند شبها در آن می‌خوابند و العفو العفو می‌‌گویند. این کار درست است؟ گفتم العفو را در خانه بگوید. اینجا هم می‌شود گفت: بله می‌‌گفت: آقا گفته فلان شخصیت بله ما در قدیم شخصیت را داشته‌ایم و کسانی بودند که گاهی در قبر می‌خوابیدند بعد می‌آمدند: «ارجعونی یعمل صالحا». اما تو ای جوان که در درس فیزیک شده‌ای پنج شیمی‌ را چهار شده‌ای. حالا در قبر می‌روی می‌خوابی و می‌‌گویی العفو؟ برو و درست را بخوان رتبه‌ات را بالا ببر. جوان‌ها پشت مسأله نیفتیم. فریب بعضی از افرادی که به لباس اسلامی‌ دارند ترویج افکار غلط می‌‌کنند من روی این منبر نمی‌خواهم اسم این احزاب را ببرم عرفان‌های کاذب گاهی به اسم مهدویت. آقا حاضر نیست یک دفاع از نظام از اسلام از جنگ همه‌اش حسین حسین حسین، آقا اباعبدالله(ع) جای خودش را دارد تاج سر ما. این همه جوان در این جبهه‌ها جان دادند. این همه جانباز بالاخره شما ببینید در سراسر این دنیا من نمی‌‌گویم اشکال در نظام نیست نه زمان ما، خدا در قرآن می‌فرماید؛ چرا راه دور می‌رویم می‌فرماید:«در ملک سلیمان که رئیس جمهور و پادشان بود وحی داشت همه چیز در اختیارش بود سلیمان که به باد می‌‌گفت حرکت کن، حرکت می‌‌کرد به ابر می‌‌گفت باران ببار، باران می‌بارید. به گیاهان می‌‌گفت چه فایده‌ای دارید می‌‌گفتند یعنی گیاهان زمان سلیمان طب گیاهی رشد کرد. چون می‌دانست خاصیت گیاهان چه بود. سلیمان کسی است که جن در اختیارش بود. با یک اشاره تخت بلقیس را کشاند به پایتخت خودش با این حال قرآن می‌فرماید:«علی ملک سلیمان شیاطین» توطئه می‌‌کردند. یعنی همان زمان هم ناراضی بودند خلاف بود. در زمان حکومت امیرالمومنین نجاشی مگر شراب نخورد نجاشی شاعر و مداح امیرالمومنین بود. مگر در زمان حکومت امیرالمومنین منذربن جارود فرماندار امام چهارم صدهزار درهم اختلاص نکرد؟ اینها همه در تاریخ است منذرین جارود اختلاص کرد آقا اولا پستش را خلع کرد مگر زیادبن عدی پدر همین ابن زیاد خبیث، فرماندار امیرالمومنین بود. مگر خیانت نکرد؟ بوده این چیزها در زمان‌های گذشته هم ولی اگر در این عالم شما نظامی پیدا می‌کنید رهبری به این عدالت به این نفوذ کلام به این تقوی، تدیّن واقعا این جای شکر دارد رهبران دنیا کسانی هستند زنش می‌ آید کنارش (آن هم بد حجاب) در مقابل آن پیاله‌های شراب من یک گزارش از آل سعود می‌خواندم. قبل از آنکه بعضی از سفرهای غرب بروند اول خمره‌های شرابشان می‌رود خب چرا این جای شکر دارد شما سراسر دنیا را نگاه کنید سراسر دنیا مسئولین رهبر، رئیس جمهور. اینها جای شکر دارد مجلس امام حسین(ع) روضه یاد خدا ذکر. اینها همه نکاتی است. یک وقت شما را فریب ندهند یک وقت شما را دور نزنند من هم مثل شما نبودم زمان طاغوب ولی خوانده‌ام ببینید این کتابهایی که امثال آقای فردوست و دیگران که عمرشان را در کنار شاه گذاشته‌اند نوشته‌اند. ببینید چقدر فساد در دربار پهلوی بود؟ چه کردند این اشرف پهلوی‌ها؟ چه کردند مرکز فساد، شهوت، مواد مخدر در این کشور بودند. اینها جای شکر دارد. تلویزیون ما واقعا این اواخر سالهای 57-56که رژیم داشت سقوط می‌‌کرد. اگر ادامه پیدا کرده بود وضع ما خیلی بدتر از این کشورهای لائیک بود”این شکور این مجالس این همه آوازه‌ها از شه بُوَد” این‌ها همه از عنایات و توجه خدا و اخلاص امام است. بصیرت، بصیرت عنایتش این است در اعتقادات صحیح در اخلاق تشخیص عیوب در مسائل اجتماعی و چهارم بصیرت سیاسی که ضمن حرفهایم اشاره کردم این عرض من که راجع به موضوع بصیرت که در زیارت نامه ابالفضل العباس(ع) جانباز رشید کربلا می‌خوانیم. «اشهد انّک لم تهن و لم تنکر و مزیت علی بصیره؛ شهادت می‌دهم سست نشدیم محکم بودی و بابصیرت بودی».

[1] زیدیه می‌‌گویند بعد از امام سجاد(ع) زیدبن علی بن الحسین امام بعد از امام سجاد(ع) است دیگر امام باقر(ع) را قبول ندارند چهار امام را قبول دارند